Ustawa z 2017 roku zmieniła wszystko
Od dnia 14 stycznia 2002 r., czyli od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (dalej „ustawa”), taryfy były określne przez poszczególne przedsiębiorstwa wod.-kan. na jeden rok, a następnie podlegały uchwaleniu przez radę danej gminy. Sytuacja zmieniła się diametralnie wraz z nowelizacją ustawy w roku 2017, w którym to roku wprowadzone zostały nowe rozwiązania prawne, których celem było między innymi poddanie kontroli procesu stanowienia taryf przez specjalnie powołany w tym celu organ państwowy – Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, który uzyskał kompetencje między innymi do opiniowania projektu regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, rozstrzygania sporów między przedsiębiorstwami wod.-kan. a odbiorcami usług oraz te mające największe znaczenie dla całej branży – zatwierdzanie taryf.
O ile samą ideę poddania procesu kontroli taryf poprzez ich zatwierdzanie przez odpowiednio do tego wyznaczony, przygotowany merytorycznie i organizacyjnie organ centralny należy ocenić pozytywnie (ten model od wielu już lat sprawdza się przecież w energetyce), to jednak kolejne lata funkcjonowania Wód Polskich pokazały, jak daleko idee rozminęły się z praktyką życia codziennego. Wody Polskie, właściwie prawie en block, odmawiały zatwierdzania taryf, które zakładały wzrost poziomu stawek za świadczenie usług w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków. O ile wskaźniki ekonomiczne pozostawały na względnie stabilnym i niezmiennym poziomie, o tyle odmowa zatwierdzania taryf nie była dla branży szczególnie bolesna, czy niebezpieczna.
Sytuacja zmieniła się jednak diametralnie po rosyjskiej napaści na Ukrainę, po której sytuacja geopolityczna zmieniła się dosłownie z dnia na dzień, a wraz z nią zmianie uległy kolory wskaźników na europejskich (i nie tylko) giełdach, nastąpił niezwykle dynamiczny wzrost cen energii, a wraz z nim wskaźnik poziomu inflacji, cen towarów i usług. Niemal wszystkie branże i gałęzie gospodarki zareagowały na zaistniałą sytuację uwzględniając powyższe zmiany w wycenie swoich towarów i usług – jedynie branża wodociągowa, niczym oaza spokoju, prawie wyłącznie na skutek postawy Wód Polskich i niezrozumiałego, podyktowanego, jak się wydaje względami pozamerytorycznymi, nie mogła urealnić wyceny swoich usług. Powyższe bardzo szybko wpłynęło na pogorszenie pozycji i sytuacji przedsiębiorstw wod.-kan. doprowadzając, często do bardzo poważnych, problemów finansowych.
Połączone posiedzenie komisji senackich daje nadzieję na zmiany
W dniu 16 lutego 2023 r. odbyło się połączone posiedzenie senackich Komisji: Nadzwyczajnej ds. Klimatu i Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej w sprawie rozważenia podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Projekt nowelizacji ustawy zakłada między innymi powrót do wcześniej obowiązujących zasad uchwalania taryf przygotowywanych przez przedsiębiorstwa wod.-kan. Mianowice według przygotowanego projektu zmiany ustawy to znowu rady gmin, a nie Wody Polskie, mają podejmować uchwały o zatwierdzaniu taryf, a przedsiębiorstwa wod.-kan. będą określały taryfę na rok, a nie jak w obecnym stanie prawnym – aż na trzy lata.
Osoby reprezentujące branżę wodociągową, w sposób niezwykle merytoryczny, analityczny i bezkompromisowy, przedstawiły obecną sytuację finansową przedsiębiorstw wod.-kan. podkreślając, że jest ona wprost tragiczna, wynika z wielu czynników, w tym sytuacji geopolitycznej, gwałtownego wzrostu cen paliw, gazu, energii elektrycznej, materiałów eksploatacyjnych, wzrostu poziomu cenowego usług i towarów, a także wysokiej inflacji.
Warto podkreślić, że zdecydowana większość obecnych w trakcie obrad Komisji była przekonana o słuszności wprowadzenia szybkich zmian i podjęcia inicjatywy ustawodawczej. Komisje zdecydowały o podjęciu inicjatywy ustawodawczej dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków w brzmieniu uprzednio zaprezentowanym przedstawicielom branży wod.-kan.
Bez żadnych wątpliwości przedstawioną powyżej inicjatywę ocenić należy bardzo pozytywnie. Jest ona absolutnie niezbędna, aby cała branża wod.-kan. była w stanie nie tylko podołać trudom bieżącej działalności, konieczności wprowadzenia nowych rozwiązań i procesów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa jakości dostarczanej wody i oczyszczania ścieków, ale wręcz by przetrwać obecną trudną sytuację ekonomiczną bez niebezpieczeństwa zadłużenia się, czy w niektórych przypadkach także i upadłości.
Kancelaria będzie na bieżąco śledzić przebieg prac nad nowelizacją ustawy i informować o poczynionych ustaleniach oraz ewentualnym dalszym procesie ustawodawczym.
