W dniu 3 lipca 2021 r. weszły w życie zmiany w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne. Pierwszą istotną zmianą, wprowadzoną znowelizowanymi przepisami, jest wdrożenie systemu inteligentnego opomiarowania. Kierunek ten stanowi implementację dyrektyw unijnych. Założeniem tego systemu jest instalacja u odbiorców liczników, umożliwiających zdalny odczyt aktualnego zużycia energii elektrycznej. Działanie to ma na celu przede wszystkim ułatwienie odbiorcom odczytanie faktycznego zużycia energii, co ułatwi im bieżącą kontrolę wysokości rachunków za zużytą energię, jak również wyeliminuje potrzebę manualnej kontroli stanu liczników, ponieważ urządzenia te automatycznie odczytują i wysyłają dane dotyczące zużycia energii (dane z liczników o pobranej z sieci i oddanej do niej energii będą sumowane w okresach 15-minutowych).
Co istotne odbiorcy mają być rozliczani za energię według rzeczywistego zużycia, a nie – jak często było do tej pory – według prognoz. System ten ma także przyspieszyć proces usuwania awarii, ponieważ liczniki mają same informować centrum dyspozytorskie o ewentualnej przerwie w dostawie. Obowiązek instalacji liczników zdalnego odczytu został nałożony na operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) i ma się odbywać według następującego harmonogramu:
- 31 grudnia 2023 r. – w punktach poboru energii stanowiących co najmniej 15%,
- 31 grudnia 2025 r. – w punktach poboru energii stanowiących co najmniej 35%,
- 31 grudnia 2027 r. – w punktach poboru energii stanowiących co najmniej 65%,
- 31 grudnia 2028 r. – w punktach poboru energii stanowiących co najmniej 80%
– łącznej liczby punktów poboru energii u odbiorców końcowych
Choć wymianą liczników będą zajmowali się operatorzy i w teorii to oni poniosą związane z tym koszty, należy się spodziewać, że wydatki te zostaną ostatecznie poniesione przez odbiorców końcowych w wyższych rachunkach za energię elektryczną. Biorąc pod uwagę, że do wymiany są liczniki u 17 mln odbiorców, a koszt całej operacji szacuje się na ponad 7 mld złotych, należy się spodziewać, że zmiana ta, także obok innych czynników, wpłynie na wzrost wysokości naszych rachunków za energię elektryczną.
Zakaz zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa
Nowelizacja dotyka również istotnej materii z punktu widzenia odbiorców końcowych w gospodarstwach domowych, czyli w praktyce każdego z nas. Wprowadza bowiem zakaz zawierania umowy sprzedaży lub umowy kompleksowej z odbiorcą energii elektrycznej lub paliw gazowych w gospodarstwie domowym poza lokalem przedsiębiorstwa. Oznacza to, że przedsiębiorcy zajmujący się sprzedażą energii elektrycznej lub paliw gazowych nie będą mogli skutecznie zawierać umów z odbiorcami w domach konsumentów, a zawarte w ten sposób umowy będą z mocy prawa nieważne. Zmiana ta jest próbą rozwiązania licznych nieprawidłowości, których dopuszczali się przedsiębiorcy stosując nieuczciwe praktyki w tzw. sprzedaży door-to-door.
Należy podkreślić, że ustawa wprowadza jedynie zakaz zawierania stosownych umów w gospodarstwie domowym poza lokalem przedsiębiorstwa, natomiast nie wyklucza całkowicie możliwości zawarcia umowy na odległość (np. telefonicznie). Z uwagi na fakt, że ustawodawca w art. 5 ust 4c ustawy Prawo energetyczne wprowadza zakaz zawierania stosownych umów „w gospodarstwie domowym poza lokalem przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta” należy zaznaczyć, że nadal dopuszczalna pozostaje metoda zawarcia umowy door-to-door między przedsiębiorcami.
CSIRE
Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE), który służyć ma do przetwarzania informacji rynku energii na potrzeby realizacji procesów rynku energii oraz wymiany informacji pomiędzy użytkownikami systemu elektroenergetycznego. Celem CSIRE jest stopniowa digitalizacja rynku energii poprzez przekazywanie informacji i danych bezpośrednio do tego Systemu. Ustawa Prawo energetyczne w nowododanym rozdziale 2d szczegółowo opisuje zasady funkcjonowania CSIRE, przy czym część obowiązków operatora informacji rynku energii (OIRE) wchodzi w życie dopiero 1 lipca 2024 r. Aktualnie OIRE powinien w szczególności opracować standardy wymiany informacji centralnego systemu informacji rynku energii.
Nowe sankcje karne
Na koniec należy wspomnieć także o zmianie licznych przepisów ustawy Prawo Energetyczne dotyczących kar pieniężnych oraz przepisów karnych. Idąc z ogólnym duchem czasu, potencjalne kary rosną, a katalog zachowań zabronionych zostaje rozszerzony – i tak na przykład karom przewidzianym w art. 57g ust. 1 ustawy podlega już obecnie także działalność bez wymaganej koncesji w zakresie skraplania i regazyfikacji paliw gazowych („Kto prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, magazynowania lub przeładunku, skraplania, regazyfikacji, przesyłania lub dystrybucji, obrotu paliwami ciekłymi, gazowymi lub energią, w tym obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą, bez wymaganej koncesji, podlega grzywnie do 5 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.”).
