Dyrektywa, w celu zwiększenia ochrony konsumenta na rynku usług i treści cyfrowych, z jednej strony wprowadza szereg dodatkowych obowiązków na przedsiębiorców dostarczających treści i usługi cyfrowe, a z drugiej – dodatkowe uprawnienia przysługujące konsumentom.
Ustawa, która będzie implementowała do polskiego porządku prawnego zasady określone w Dyrektywie jak dotąd nie została uchwalona, a jej projekt znajduje się obecnie na etapie opiniowania, dlatego też nie jest jeszcze znany ostateczny kształt przepisów, które będą w sposób bezpośredni dotyczyć polskich przedsiębiorców. Jednakże, w niniejszym artykule zostaną przedstawione najważniejsze zasady i zmiany, które zostaną wprowadzone na mocy Dyrektywy w zakresie dostarczania treści i usług cyfrowych konsumentom.
W celu prawidłowego wypełnienia wszystkich obowiązków nałożonych na przedsiębiorców bez wątpienia konieczna będzie modyfikacja stosowanych wobec konsumentów wzorów umów oraz regulaminów, rozbudowanie treści informacji dostarczanych konsumentom, a także wprowadzenie zmian w zakresie definicji zgodności dostarczanych treści lub usług cyfrowych z umową oraz zapewnienie tej zgodności.
Kiedy Dyrektywa znajdzie zastosowanie?
Dyrektywa znajdzie zastosowanie, z zastrzeżeniem wyjątków w niej przewidzianych, przede wszystkim w następujących sytuacjach:
- do umów, na podstawie których przedsiębiorca dostarcza lub zobowiązuje się dostarczyć konsumentowi treści cyfrowe lub usługę cyfrową, a konsument płaci cenę lub zobowiązuje się do jej zapłaty, oraz
- gdy przedsiębiorca dostarcza lub zobowiązuje się dostarczyć konsumentowi treści cyfrowe lub usługę cyfrową, a konsument nie płaci ceny, lecz dostarcza lub zobowiązuje się dostarczyć przedsiębiorcy dane osobowe, z wyjątkiem sytuacji, gdy dostarczone dane osobowe są przetwarzane wyłącznie w celu realizacji umowy (dostarczenia treści lub usług cyfrowych) lub w celu umożliwienia przedsiębiorcy spełnienia wymogów prawnych.
Czym są zatem treści cyfrowe i usługi cyfrowe? Przez treści cyfrowe należy rozumieć dane wytwarzane i dostarczane w postaci cyfrowej, którymi mogą być przykładowo programy komputerowe, różnego rodzaju aplikacje, pliki muzyczne i audiowizualne, e-booki.
Usługa cyfrowa jest to natomiast usługa pozwalająca konsumentowi na wytwarzanie, przetwarzanie i przechowywanie danych lub dostęp do nich w postaci cyfrowej. To też może być usługa pozwalająca na wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta czy też innych użytkowników tej usługi, jak również inne formy interakcji przy pomocy takich danych. Do kategorii usług cyfrowych można zaliczyć przykładowo udostępnianie treści video lub audio, hosting plików, szeroko rozumiane media społecznościowe czy też chmury danych.
Na co przedsiębiorcy muszą się przygotować?
Pierwszą istotną zmianą, którą wprowadza Dyrektywa jest to, że ciężar udowodnienia dostarczenia treści lub usług cyfrowych zgodnych z umową będzie spoczywał na przedsiębiorcy w przypadku braku zgodności z umową, który ujawnił się:
- w ciągu jednego roku od daty dostawy – w sytuacji, gdy umowa przewiduje jedną dostawę lub szereg odrębnych dostaw lub,
- w okresie obowiązywania umowy – w sytuacji, gdy umowa przewiduje dostawę w sposób ciągły przez określony czas.
Jeżeli chodzi o samo pojęcie zgodności dostarczanych treści i usług cyfrowych z umową Dyrektywa wprowadza dwie kategorie wymogów. Pierwsze z nich – subiektywne wymogi zgodności z umową – odwołują się bezpośrednio do zgodności dostarczanych treści i usług cyfrowych z postanowieniami umowy, w tym m.in. zgodności pod względem ilościowym, jakościowym, funkcjonalnym, czy też w zakresie ich aktualizacji. Drugie z kolei – obiektywne wymogi zgodności z umową – odnoszą się do konieczności spełnienia przez dostarczone usługi i treści cyfrowe uzasadnionych oczekiwań konsumentów w tym m.in. w zakresie możliwości ich wykorzystania do zwyczajowo przyjętych celów, ich funkcjonalności, kompatybilności, dostępności czy bezpieczeństwa, a także nakładają na przedsiębiorcę obowiązek informowania konsumenta o koniecznych aktualizacjach niezbędnych do zachowania ich zgodności z umową i umożliwienia konsumentowi ich zainstalowania.
Za niedostarczenie treści cyfrowych lub usługi cyfrowej zgodnych z umową przedsiębiorca będzie ponosił względem konsumenta odpowiedzialność.
Co będzie mógł zrobić konsument?
W przypadku niedostarczenia treści cyfrowych lub usługi cyfrowej konsument będzie mógł:
- wezwać przedsiębiorcę do dostarczenia treści cyfrowych lub usługi cyfrowej, które to wezwanie przedsiębiorca zobowiązany jest wykonać niezwłocznie lub w dodatkowym terminie uzgodnionym przez strony,
- rozwiązać umowę w sytuacji, w której przedsiębiorca nie wykonał wezwania.
Dodatkowo konsument może, bez wzywania przedsiębiorcy do dostarczenia treści cyfrowych lub usługi cyfrowej, rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym, gdy:
- przedsiębiorca oświadczył lub z okoliczności jasno wynika, że nie dostarczy tych treści cyfrowych lub usługi cyfrowej,
- konsument i przedsiębiorca uzgodnili lub z okoliczności zawarcia umowy jasno wynika, że określony termin dostarczenia ma istotne znaczenie dla konsumenta, a przedsiębiorca nie dostarczył treści lub usługi cyfrowej przed upływem tego terminu lub w tym terminie.
Z kolei w przypadku braku zgodności dostarczonych treści cyfrowych lub usługi cyfrowej z zawartą umową konsument, na warunkach określonych w art. 14 Dyrektywy, uprawniony będzie do:
- żądania doprowadzenia treści cyfrowych lub usługi cyfrowej do zgodności z umową,
- otrzymania proporcjonalnego obniżenia ceny lub,
- rozwiązania umowy.
W przypadku rozwiązania umowy przez konsumenta, w drodze oświadczenia złożonego przedsiębiorcy, przedsiębiorca zobowiązany jest – w zależności od zawartej umowy – zwrócić konsumentowi kwoty zapłacone zgodnie z umową w całości lub proporcjonalnie do okresu, w którym treści lub usługi były niezgodne z umową. Konsument natomiast, w przypadku rozwiązania umowy, zobowiązany jest powstrzymywać się od korzystania z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej i udostępniania ich osobom trzecim.
Czy zmiana treści lub usług cyfrowych będzie możliwa?
Dyrektywa wprowadza również ograniczenia w zakresie możliwości zmiany przez przedsiębiorcę treści cyfrowych lub usługi cyfrowej w sytuacji, gdy są one dostarczane lub udostępnione konsumentowi przez dany czas (tzw. umowy ciągłe). W takim przypadku przedsiębiorca może zmieniać treści cyfrowe lub usługę cyfrową wyłącznie w zakresie wykraczającym poza to, co jest niezbędne do zachowania zgodności treści cyfrowych lub usługi cyfrowej z umową, jeżeli spełnione są następujące warunki:
- umowa zezwala na taką zmianę i określa uzasadnioną przyczynę do dokonania takiej zmiany,
- zmiana jest wprowadzana bez dodatkowych kosztów dla konsumenta,
- konsument został poinformowany w sposób jasny i zrozumiały o zmianie, oraz
- konsument został z odpowiednim wyprzedzeniem poinformowany na trwałym nośniku o właściwościach i terminie dokonania zmiany oraz o prawie do rozwiązania umowy lub o możliwości zachowania treści cyfrowych lub usługi cyfrowej bez takiej zmiany.
Jeżeli planowana przez przedsiębiorcę zmiana negatywnie wpływa na dostęp konsumenta do treści cyfrowych lub usługi cyfrowej lub na korzystanie przez konsumenta z tych treści lub z tej usługi konsument ma prawo do nieodpłatnego rozwiązania umowy w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji lub od momentu zmiany przez przedsiębiorcę treści cyfrowych lub usługi cyfrowej, w zależności od tego, co nastąpiło później, chyba że wpływ ten jest nieistotny.
Jak przygotować się na zmiany?
Choć ostateczny kształt polskich przepisów nie jest jeszcze znany, to jednak już teraz należy przygotować się na czekającą przedsiębiorców dostarczających konsumentom treści cyfrowe lub usługi cyfrowe rewolucję. Nasz zespół wyjaśni Państwu wszelkie wątpliwości mogące powstać na tle nowych regulacji oraz pomoże w przygotowaniu i wdrożeniu niezbędnych dokumentów.
