fbpx

Od 1 stycznia 2021 roku ruszył rejestr umów o dzieło

Od 1 stycznia 2021 r. trzeba informować ZUS o zawarciu umowy o dzieło, wykazując umowy w nowym formularzu RUD (Zgłoszenie umowy o dzieło). Taką informację przekazuje płatnik składek lub osoba fizyczna, która zleciła wykonanie dzieła, z tym, że obowiązek ten nie dotyczy umów o dzieło, które zawierane są z własnym pracownikiem, będą wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, jak i zawarte są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.

Ustawą z dnia 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (tzw. Tarczą 2.0) został wprowadzony obowiązek informowania ZUS od 1 stycznia 2021 r. o zawarciu umowy o dzieło. Do art. 36 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dodano bowiem następującą regulację: Płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło informuje Zakład o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy.

Oznacza to, że w praktyce niemal każdy będzie musiał zawiadomić ZUS o zamówieniu dzieła, jeżeli osoba wykonująca je nie pozostaje z nim w stosunku pracy. ZUS dodatkowo wyjaśnia, iż obowiązek ten nie dotyczy także umów o dzieło, które zawierane będą z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług (dzieł), które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.

Zasygnalizować jednocześnie należy, iż ww. przepis już teraz budzi pewne wątpliwości, gdyż zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych płatnikiem jest przedsiębiorca zatrudniający co najmniej jednego pracownika, stąd można by zatem przyjąć, że w świetle tych przepisów skoro płatnikiem nie są podmioty, które nie zatrudniają pracowników, to ich nie obejmie ten nowy obowiązek. Taka literalna interpretacja zdaje się nie być zgodna z zamierzeniem ustawodawcy, zatem brak precyzji jest i będzie tu niewątpliwie problematyczny.

Jak i kiedy zgłosić zawarcie umowy o dzieło?

Termin na zgłoszenie to 7 dni od zawarcia takiej umowy. Zgłoszenie umowy o dzieło do rejestru odbywać ma się za pomocą specjalnego formularza ZUS RUD, do pobrania np. ze strony ZUS (stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów).

Na czym polega umowa o dzieło?

Definicję umowy o dzieło znajdziemy w art. 627 Kodeksu cywilnego, stosownie do którego Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Wiele sporów z ZUS toczonych jest o to czy faktycznie zwarta umowa ma taki charakter.  Z pomocą przychodzi tu najczęściej bardzo bogate orzecznictwo. Można m.in. oprzeć się na wytycznych płynących z wyroku Sądu Najwyższego z 14 września 2016 r. (sygn. akt II UK 342/15): gdzie wskazano, że „(…) Dzieło jest wytworem, który w momencie zawierania umowy nie istnieje, jednak jest w niej z góry przewidziany i określony w sposób wskazujący na jego indywidualne cechy. Dlatego też jednym z kryteriów umożliwiających odróżnienie umowy o dzieło od umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania dzieła sprawdzianowi na istnienie wad dzieła. Sprawdzian taki jest zaś niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli strony nie określiły w umowie cech i parametrów indywidualizujących dzieło. Taki brak kryteriów określających pożądany przez zamawiającego wynik (wytwór) umowy prowadzi do wniosku, że przedmiotem zainteresowania zamawiającego jest wykonanie określonych czynności, a nie ich rezultat.”

Czemu ma służyć takie rejestr umów?

ZUS początkowo wskazywał, iż ww. przepis został wprowadzony jedynie z uwagi na cele związane głównie ze statystyką, ale nie sposób oprzeć się wrażeniu, że nie tylko i należy się jednocześnie zgodzić z osobami, które widzą w tym rejestrze narzędzie kontroli umów o dzieło. Stworzenie rejestru nie jest równoznaczne z wprowadzeniem obowiązkowego oskładkowania umów o dzieło, ale daje możliwość o wiele prostszego kontrolowania i następnie kwestionowania takich umów (a dokładnie uznania ich za umowy zlecenia).

r.pr. Anna Wojciechowska

Zatem warto zweryfikować umowy, które są lub będą zawierane, by sprawdzić, czy spełniają wymogi dotyczące umów o dzieło na wypadek kontroli ZUS. W razie wątpliwości w tym zakresie zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami.

Agnieszka Sobota

Agnieszka Sobota

Partner zarządzający, Radca prawny

Anna Wojciechowska

Partner zarządzający, Radca prawny