W związku z działaniami Komisji Europejskiej dotyczącymi reformy wskaźników referencyjnych oraz decyzją Brytyjskiego Urzędu Nadzoru Finansowego (Financial Conduct Authority) od 1 stycznia 2022 r. wskaźniki LIBOR dla franka szwajcarskiego (LIBOR CHF) zostaną zastąpione wskaźnikami SARON.
Czy powyższa zmiana jest istotna dla osób posiadających kredyt we frankach szwajcarskich?
W pierwszej kolejności należy wskazać, że LIBOR (ang. London Interbank Offered Rate) jest wskaźnikiem oznaczającym referencyjną wysokość oprocentowania depozytów i kredytów międzybankowych na rynku londyńskim opracowywanym przez Ice Benchmark Administration, który jest jego aktualnym administratorem. Wyliczany jest przez administratora na podstawie określonej metody. Jego wahania mają wpływ m.in. na zmianę wysokości rat spłacanych przez klientów kredytów oraz na wysokość oprocentowania w innych produktach, które oparte są na zmiennym oprocentowaniu i stawkach LIBOR. LIBOR służy do określania oprocentowania nominalnego kredytów wyrażanych w pięciu walutach: USD, EUR, CHF, GBP, JPY, dla pożyczek udzielanych na 1 dzień, 1 tydzień, 1 miesiąc, 2 miesiące, 3 miesiące, 6 miesięcy i 1 rok.
Od 1 stycznia 2022 r. wszystkie kredyty indeksowane i denominowane do CHF, do których obecnie znajduje zastosowanie wskaźnik LIBOR CHF, przeliczane będą według wskaźnika SARON (ang. Swiss Average Rate Overnight). Powyższa zmiana wchodzi w życie z mocy prawa i nie wymaga podjęcia żadnych działań przez strony umów kredytowych, jednak kredytobiorcy powinni zostać poinformowani przez kredytodawców o zmianie stawki referencyjnej. Wprowadzona zmiana dotyczy wszystkich podmiotów działających na obszarze Unii Europejskiej, zarówno konsumentów jak i przedsiębiorców. Co ważne, oprocentowanie w umowie kredytu jest warunkiem istotnym umowy kredytu (essentialia negotii).
Powyższe zmiana i ingerencja ze strony KE w umowy kredytowe budzi spore zastrzeżenia kredytobiorców, bowiem w momencie wybuchu kryzysu frankowego, organy UE stały na stanowisku, że nie są władne aby ingerować w zawarte już umowy kredytowe. Zdaniem wielu frankowiczów, obecna ingerencja przez KE w zawarte umowy jest niedopuszczalna.
Przyczyny zmiany LIBOR – SARON
W preambule do Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2021/1847 z dnia 14 października 2021 r. w sprawie wyznaczenia ustawowego zamiennika dla niektórych terminów zapadalności stopy LIBOR dla franka szwajcarskiego (CHF LIBOR) wskazano, że: „Podczas gdy stopa CHF LIBOR jest stopą prospektywną, w przypadku której klient z wyprzedzeniem zna wysokość odsetek należnych za nadchodzący okres, stopa składana SARON jest stopą retrospektywną. Oznacza to, że stopa procentowa za dany okres jest znana dopiero na koniec tego okresu. Aby ułatwić stosowanie stopy procentowej na początku okresu odsetkowego, możliwe rozwiązanie mogłoby polegać na określeniu stopy procentowej na podstawie okresu obserwacji poprzedzającego okres odsetkowy. W dniu 29 września 2020 r. szwajcarska krajowa grupa robocza zaleciła – w przypadkach, w których płatność odsetek musi być znana na początku okresu odsetkowego – stosowanie stopy składanej SARON zgodnie z metodą last reset („ostatniej aktualizacji”). Metoda ta polega na określeniu stopy procentowej na nadchodzący okres na podstawie składanej stopy procentowej odnotowanej za poprzedni okres o takiej samej długości co przedmiotowy okres odsetkowy. Zgodnie z zaleceniem szwajcarskiej krajowej grupy roboczej z dnia 1 lutego 2021 r. jako zamiennik dla 1-miesięcz- nej stopy CHF LIBOR użytkownicy powinni przyjąć 1-miesięczną stopę składaną SARON, a jako zamiennik dla 3-miesięcznej stopy CHF LIBOR powinni przyjąć 3-miesięczną stopę składaną SARON, ustalone zgodnie z metodą last reset, tj. stopę składaną SARON obliczoną na podstawie odpowiednio 1-miesięcznego i 3-miesięcznego okresu bezpośrednio poprzedzającego okres odsetkowy. Między stopą CHF LIBOR a stopą składaną SARON istnieje różnica w wartości. Aby uwzględnić tę różnicę i ograniczyć do minimum ekonomiczne skutki wprowadzenia zamiennika, do stopy składanej SARON należy dodać stały spread korygujący w odniesieniu do każdego z zastępowanych przez nią terminów zapadalności stopy CHF LIBOR.”
Zamiana wskaźników, o której mowa powyżej, jest o tyle istotna dla frankowiczów, gdyż największa popularność umów kredytowych tego rodzaju przypadła na lata 2005-2008, w związku
z czym, mając na względzie, że umowy tego rodzaju zawierane są zazwyczaj na co najmniej 20-30 lat, do zakończenia zawartych umów kredytu częstokroć pozostała jeszcze połowa (lub więcej) okresu kredytowania i do tego okresu już będzie miał zastosowanie w przyszłości wskaźnik SARON.
.
Co dalej ze sporami frankowicze – banki ?
Jednocześnie należy wskazać, że w odniesieniu do sporów pomiędzy kredytobiorcami a bankami, wynikających z umów kredytowych waloryzowanych CHF, w przypadku stwierdzenie przez Sąd nieważności takiej umowy, koniec ogłaszania stawki referencyjnej LIBOR CHF będzie bez znaczenia dla kredytobiorcy. Co innego w sytuacji, kiedy umowa kredytowana waloryzowana CHF jest ważna.
Teoretycznie, na ten moment, notowania LIBOR CHF oraz SARON są prawie że jednakowe, a zatem oprocentowanie kredytów waloryzowanych CHF, po zmianie wskaźnika będzie takie jakie byłoby
w przypadku dalszego stosowania LIBOR CHF. Co jednak istotne, wartość wskaźnika SARON (tak jak i wcześniejszego LIBOR CHF), ze względu na czynniki ekonomiczne i rynkowe podlega zmienności
i istnieje ryzyko, że w przyszłości może się zwiększyć.
Przeciwnicy zamiany wskaźnika LIBOR CHF na SARON podnoszą, że sposób określenia wskaźnika jest tak bardzo skomplikowany, że konsument nie jest w stanie sprawdzić, czy wyliczenia wskaźnika SARON są prawidłowe, a zatem czy ze strony banku jako strony silniejszej nie dochodzi do nadużyć. Powyższe dało wyraz w skardze, którą jedna z polskich frankowiczek wniosła na rozporządzenie KE do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Niezależnie od tego, zmiana wskaźników w obowiązujących umowach kredytowych waloryzowanych CHF nie daje konsumentom dodatkowych uprawnień w kontekście roszczeń o stwierdzenie nieważności takiej umowy.
O ile, w trudnych sprawach relacji z bankami czy roszczeń związanych z realizacją umów bankowych napotkacie Państwo trudności, zapraszamy do kontaktu ze specjalistami z KTW.Legal
