Czy chory na koronawirusa może pracować zdalnie lub wykorzystać urlop?

Problemem dla pracodawców, jak i pracowników jest sytuacja, gdy pracownik zostaje objęty izolacją domową, a chorobę przechodzi bezobjawowo i deklaruje chęć pracy. Prace ustawodawcy dotyczą jedynie potwierdzenia wprost możliwości pracy w czasie nie izolacji, a tylko kwarantanny. To dwie różne sytuacje, gdyż kwarantanną są objęte osoby zdrowe, natomiast zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi „izolacja w warunkach domowych” to „odosobnienie osoby chorej z przebiegiem choroby zakaźnej niewymagającej bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych w jej miejscu zamieszkania lub pobytu, w celu zapobieżenia szerzenia się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych”. Nieobecność osoby chorej (objętej izolacją) jest zatem usprawiedliwiona, a pracownik ma prawo skorzystać z możliwości pobierania wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku. Nie zawsze jest to opcja, z której pracownicy chcą korzystać, choćby z uwagi na fakt, iż nie otrzymują wówczas pełnego wynagrodzenia za pracę, jak i ich nieobecność w pracy bywa problematyczna dla pracodawcy. 

Może więc rozwiązaniem jest urlop?

Należy uczulić – choć pracownicy mogą próbować zwracać się z takim wnioskiem, chcąc zapewnić sobie pełne wynagrodzenie za pracę – że nie ma podstaw prawnych do udzielania na taki czas urlopu wypoczynkowego. Należy kierować się tu art. 165 i 166 Kodeksu pracy, zgodnie z którymi:

– jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy. 

– część urlopu niewykorzystaną z powodu odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym. 

Pracodawca nie może więc udzielić urlopu pracownikowi objętemu izolacją w związku z zachorowaniem na covid-19, a jeżeli będąc na urlopie pracownik zostanie objęty izolacją, urlop ten musi zostać przerwany. 

Co z pracą zdalną?       

Wątpliwości dotyczące możliwości powierzenia pracy zdalnej osobie przebywającej na izolacji domowej wynikają z faktu, że izolacji poddaje się osoby chore. W związku z tym pojawiają się różne interpretacje, odpowiedzi i zalecenia ZUS. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy z 5.12.2008 r. osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do zaniechania wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby – jeżeli są osobami zakażonymi, chorymi na chorobę zakaźną lub nosicielami. Jeżeli więc nie ma możliwości przeniesienia zakażenia, wykonywanie pracy byłoby możliwe, co otwierałby drogę do pracy zdalnej. Analogicznie jak w przypadku takiej pracy w okresie kwarantanny należy przyjąć, iż jest to możliwe tylko za zgodą obu stron stosunku pracy. 

Obarczone jest ona jednak pewnym ryzkiem. Korzystną dla pracownika jest sytuacja, gdy zdalnie przepracuje cały okres objęty izolacją, gdyż uzyska za taką pracę pełne wynagrodzenie. 

Problematyczna jednak staje się sytuacja osób, które się źle poczują i nie będą mogły kontynuować pracy zdanej. Zastosowanie mógłby mieć tu art. 17 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. oświadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zgodnie z którym: Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Na tej podstawie ZUS, z uwagi na pracę przez część izolacji, mógłby orzec o utracie zasiłku chorobowego za cały okres izolacji. Przepis ten odpowiednio stosuje się też do wynagrodzenia za czas choroby. Pracownik otrzymałby wówczas tylko wynagrodzenia za okres pracy zdalnej, ale pozbawiony byłby świadczeń za pozostały czas izolacji, w której jej nie wykonywał. Biorąc powyższe pod uwagę, pracownik może albo:

– ostrożnie, powstrzymać się od pracy w izolacji i pobierać zasiłek za czas choroby; 

– podjąć się świadczenia pracy zdalnej, ryzykując, że jak jego stan zdrowia się pogorszy i nie będzie mógł kontynuować pracy zdalnej to ryzykuje utratę zasiłku chorobowego; – albo podjąć pracę zdalną po dodatkowym ustaleniu z pracodawcą, że przejmie on na siebie ryzyko zastosowania przez ZUS art. 17 ust. 1 ww. ustawy – zobowiązując się wówczas wypłacić pracownikowi świadczenie rekompensujące utracony zasiłek, w sytuacji gdyby pracownik zaprzestał wykonywania pracy zdalnej z uwagi na rozwój choroby. Wówczas za czas wykonywania pracy zdalnej przysługiwałoby mu normalne wynagrodzenia za pracę, a nie wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek, a czas gdy zaniemógł pracodawca wypłaciłby mu świadczenie rekompensujące utracony zasiłek w uzgodnionej wysokości.

AKTUALIZACJA

Jak widać jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana. 4 grudnia 2020 r. w Dzienniku Ustawa (poz. 2157) opublikowana została bowiem ustawa z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.  W ekspresowym tempie  wprowadzono nią przepisy, które dodatkowo odnoszą się do warunków wykonywania pracy zdalnej, tj. także w czasie objęcia izolacją w warunkach domowych.

Do ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zostają wprowadzone art. 4ha i art. 4hb w brzmieniu:

„Art. 4ha. 1. W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej izolacji w warunkach domowych, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie. Do warunków świadczenia pracy stosuje się przepisy art. 3 ust. 3–8.

2. W przypadku świadczenia pracy w trakcie izolacji w warunkach domowych, o której mowa w ust. 1, nie przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, ani świadczenie pieniężne z tytułu choroby.

Art. 4hb. Za okres nieświadczenia pracy w trakcie kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, albo świadczenie pieniężne z tytułu choroby.”

Praca zdalna będzie zatem dopuszczalna, za zgodą obu stron stosunku pracy, także w czasie objęcia pracownika izolacją domową. Jej świadczenie nie będzie już obarczone ryzykiem, gdyż gdyby nagle pracownik  poczuł się gorzej i zaprzestał pracy to będzie uprawiony do wynagrodzenia chorobowego lub świadczeń z ubezpieczenia społecznego. 

Ustawa ta weszła w życie z dniem 5 grudnia 2020 r.

Autor r.pr. Anna Wojciechowska