Zgodnie z art. 69 Ustawy o rachunkowości, dokumenty finansowe, w tym m.in. sprawozdanie finansowe jednostki, powinny zostać złożone we właściwym rejestrze sądowym w terminie 15 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. W tym roku (tak jak i w poprzednim) z powodu pandemii koronawirusa, terminy na sporządzenie, a następnie na zatwierdzenie sprawozdania finansowego zostały przedłużone o 3 miesiące.
Wobec powyższego, dla jednostki, której rok obrachunkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, maksymalnym terminem na sporządzenie sprawozdania finansowego był 30 czerwca 2021 r., natomiast maksymalnym terminem na jego zatwierdzenie jest dzień 30 września 2021 r. Przyjmując hipotetycznie za dzień sporządzenia i dzień zatwierdzenia ostatni możliwy termin przewidziany na wykonanie tych czynności, sprawozdanie finansowe powinno zostać złożone w eKRS w ostatecznym terminie do dnia 15 października 2021 r. Należy przypomnieć, że od 1 października 2018 r. przepisy ustawy o rachunkowości zobowiązują do sporządzania sprawozdań finansowych w formie elektronicznej.
Odpowiedzialność za niezłożenie sprawozdania finansowego ciąży na kierowniku jednostki, a jak wynika z praktyki, nie wszyscy kierownicy jednostek są świadomi nałożonego na nich ustawowego obowiązku. Jak wskazuje się w orzecznictwie, od przedsiębiorcy – profesjonalisty działającego w obrocie gospodarczym, wymaga się szczególnej staranności w prowadzonej przez siebie działalności jak również znajomości przepisów prawa. Skutki uchybienia obowiązkowi złożenia sprawozdania finansowego reguluje ustawa o rachunkowości oraz ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym, przewidujące odmienne sankcje za jego niedopełnienie.
Odpowiedzialność karna
Odpowiedzialność karną za niezłożenie sprawozdania finansowego przewiduje art. 79 pkt 4 Ustawy o rachunkowości. Powyższy czyn może popełnić osoba, na którą przepisy ustawy o rachunkowości nakładają obowiązek złożenia sprawozdań wskazanych w tym przepisie do Repozytorium Dokumentów Finansowych (tzw. eKRS).
Artykuł 69 ust. 1–4 Ustawy o rachunkowości reguluje obowiązki w zakresie składania we właściwym rejestrze sądowym sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej. Wobec powyższego, odpowiedzialność na podstawie art. 79 pkt 4 Ustawy o rachunkowości ponoszą podmioty, na których ciążą obowiązki złożenia do eKRS ww. dokumentów czyli m.in. kierownicy jednostek podlegających wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego w tym:
– członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
– członkowie zarządu spółki akcyjnej,
– komplementariusze prowadzący sprawy spółki komandytowej,
– komplementariusze prowadzący sprawy spółki komandytowo-akcyjnej,
– członkowie zarządu stowarzyszenia,
– członkowie zarządu fundacji,
– wspólnicy prowadzący sprawy spółki jawnej, przy czym, jeśli jest to spółka osób fizycznych, to tylko w wypadku, kiedy spółka ta spełniła kryterium obrotowe z art. 2 ust. 1 pkt 2 Ustawy o rachunkowości lub dokonała wyboru, o którym mowa w art. 2 ust. 2 Ustawy o rachunkowości,
– wspólnicy (partnerzy) prowadzący sprawy spółki partnerskiej lub członkowie zarządu spółki partnerskiej – w zależności od powołanych w spółce organów na podstawie art. 97 Kodeksu spółek handlowych, pod warunkiem że spółka spełniła kryterium obrotowe z art. 70a Ustawy o rachunkowości lub dokonała wyboru, o którym mowa w art. 2 ust. 2 Ustawy o rachunkowości.
Co istotne, w przypadku gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy (np. wieloosobowy zarząd), odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
W przypadku jednostki będącej spółką jawną osób fizycznych lub spółką partnerską, której przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły mniej niż równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro, kierownik takiej jednostki składa we właściwym rejestrze sądowym w terminie 6 miesięcy od dnia kończącego rok obrotowy, oświadczenie o braku obowiązku sporządzenia i złożenia rocznego sprawozdania finansowego.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że w przypadku podmiotu w likwidacji, w restrukturyzacji bądź w upadłości, zobowiązanymi do złożenia sprawozdań finansowych będą odpowiednio – likwidator; zarządca ustanowiony w postępowaniu restrukturyzacyjnym; syndyk.
Dla stwierdzenie popełnienia przestępstwa jakim jest niezłożenia sprawozdania finansowego, nie ma znaczenia to, czy w wyniku jego niezłożenia do rejestru doszło do wyrządzenia jakiejś szkody bądź wprowadzenia kogoś w błąd.
Zagrożenie karą i innymi środkami penalnymi
Czyn zabroniony, o którym mowa powyżej, zagrożony jest karą grzywny lub karą ograniczenia wolności. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, przy czym liczba stawek dziennych wynosi od 10 do 540, a wysokość jednej stawki dziennej – od 10 do 2000 zł (a zatem maksymalna dopuszczalna wysokość grzywny może wynieść nawet ponad milion złotych, choć w praktyce nie jest to spotykane). Karę ograniczenia wolności wymierza się natomiast w miesiącach i latach, przy czym kara ta trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 2 lata. Kara ograniczenia wolności może polegać na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym albo potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Co istotne, istnieje możliwość, aby sąd odstąpił od wymierzenia kary, jeżeli orzeknie jednocześnie środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny, a cele kary zostaną w ten sposób spełnione.
Wobec sprawcy niezłożenia sprawozdania finansowego mogą zostać orzeczone następujące środki karne:
– zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu,;
– zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
Wobec sprawcy ww. przestępstwa można zastosować także środek związany z poddaniem sprawcy próbie w postaci warunkowego umorzenia postępowania.
Wysokość sankcji może być zróżnicowana i jest uzależniona od zaistniałego stanu faktycznego. Dla przykładu, w wyroku, z dnia 25 kwietnia 2018 r. (sygn. akt XII K 211/16), Sąd Okręgowy w Warszawie wymierzył prezesowi spółki za każdy rok z pięciu lat, w których nie składał sprawozdań finansowych grzywnę w wysokości 80 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na 10 zł. Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z 4 kwietnia 2018 r. (sygn. akt IV Ka 23/18) zasądził wobec prezesa, który przez cztery lata nie składał sprawozdań finansowych, łączną karę grzywny w postaci 150 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na 20 zł.
Sankcje nakładane przez sąd rejestrowy i postępowanie przymuszające
Odrębnie należy odnieść się do sankcji za niezłożenie sprawozdania finansowego, które nałożyć na kierownika jednostki może sąd rejestrowy. Zgodnie z art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, w przypadku stwierdzenia, że dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia – wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin; sąd dokonuje wezwań pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych (w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 15.000,00 złotych) – jeżeli nałożenie grzywny nie wywoła zamierzonych skutków, sąd będzie miał możliwość wielokrotnego ponawiania grzywny, z tym że ich łączna wysokość nie może przewyższać miliona złotych. Co jednak istotne, w razie wykonania czynności przez zobowiązanego (złożenia sprawozdania finansowego do rejestru) niezapłacone do tego czasu grzywny ulegają umorzeniu.
W przypadku, gdy pomimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego, zobowiązany nie wykona obowiązku złożenia sprawozdania finansowego do rejestru, sąd rejestrowy uprawniony jest do wszczęcia postępowania o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, a finalnie do wykreślenia podmiotu z rejestru KRS.
Jak wynika z powyższego, sankcje za niezłożenie sprawozdań finansowych przewidziane przez ustawodawcę mogą być daleko idące dla osób obowiązanych do ich złożenia, a obowiązek ten powinien być wykonywany w terminie. Dodać należy, że weryfikacja obowiązku składania sprawozdań finansowych staje się coraz bardziej powszechna, i tak jeszcze w 2010 roku za czyn z art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości sądy w całej Polsce wydały wyrok skazujący w 327 przypadkach, natomiast w 2018 roku liczba ta wzrosła ponad trzykrotnie do ponad 1000 spraw zakończonych wyrokiem skazującym. Kancelaria KTW.Legal posiada specjalistów, którzy są gotowi pomóc i doradzić w procesie podpisywania oraz składania sprawozdań finansowych, a także wskazać na co przedsiębiorcy powinni zwrócić szczególną uwagę.
