Zwróć uwagę na ostatnią decyzję UOKiK z dnia 21 lipca 2022r., w której Prezes UOKiK nałożył karę za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję, w łącznej wysokości ponad 100 000,00 zł. Z decyzji tej wynika, iż dwie firmy uzgadniały warunki ofert i podejmowały działania prowadzące do wyboru oferty z wyższą ceną, czym wpływały na wynik zamówień publicznych. Dotyczyła ona przetargów na świadczenie usług wycinki, nasadzeń i pielęgnacji drzew, przeprowadzanych w latach 2018 – 2020 przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze.
W związku z wydana decyzją UOKiK warto przypomnieć, że porozumienia przedsiębiorców przystępujących do przetargu w sprawie warunków składanych ofert, ograniczające uczciwą konkurencję, stanowią zmowy przetargowe.
Niedozwolone praktyki w zamówieniach publicznych
Najczęstszą ze stosowanych, niedozwolonych praktyk przy zamówieniach publicznych jest uzgodniona rezygnacja z zawarcia umowy przez zwycięzcę przetargu w celu wyboru drugiego, droższego uczestnika zmowy. Taka sytuacja została opisana we wskazanej decyzji UOKiK. Jednakże zmowy przetargowe mogą przybrać następujące formy:
- ofert kurtuazyjnych – polegają na uzgodnieniu, że potencjalny konkurent składa ofertę celowo mniej atrakcyjną dla Zamawiającego niż oferta wytypowana do zwycięstwa. Celem oferty kurtuazyjnej jest uwiarygodnienie konkurencyjności przetargu. Oferta ta często zawiera warunki, które nie mogą zostać zaakceptowane przez Zamawiającego. Może również przewidywać cenę wyższą od szacunkowej wartości zamówienia;
- ograniczania ofert – w tym przypadku strony porozumienia uzgadniają, że jeden lub kilka podmiotów zainteresowanych przetargiem zrezygnuje z udziału. Stanowi niejako przeciwieństwo mechanizmu ofert kurtuazyjnych;
- rozstawiania i wycofywania ofert – przedsiębiorcy uzgadniają treść ofert, w których ceny są odpowiednio zróżnicowane. Jeżeli po otwarciu ofert okazuje się, że oferty przedsiębiorców biorących udział w zmowie przetargowej zajmują dwa pierwsze miejsca, oferta zwycięska jest „wycofywana” poprzez nieuzupełnienie dokumentacji lub niekorygowanie błędów w ofercie, co powoduje wykluczenie oferenta. Jeżeli oferty przedsiębiorców biorących udział w zmowie przetargowej znajdują się na trzech pierwszych miejscach, wówczas wycofywane są dwie najkorzystniejsze oferty.
Innym przykładem działań przedsiębiorców, które Prezes UOKiK uznał za zmowę przetargową, było występowanie jako podwykonawca w ofercie jednego przedsiębiorcy oraz złożenie niezależnej i samodzielnej oferty celem złożenia dwóch ofert w jednym postępowaniu.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w jednej ze swoich decyzji uznał działanie dwóch spółek za praktykę ograniczającą konkurencję, stwierdzając, iż współpraca pomiędzy nimi była tak daleko posunięta, że miała skutek tożsamy ze złożeniem dwóch ofert przez tego samego Wykonawcę w ramach postępowania (raz jako członka konsorcjum, drugi raz jako kompleksowego podwykonawcy drugiej ze spółek). Powyższe skutkowało nałożeniem kar finansowych na ponad 750 tys. zł (758 608,26 zł) na jedną ze spółek oraz blisko 900 tys. zł. (896 064,16 zł) na drugą spółkę.
UOKiK nie kwestionuje co do zasady możliwości zawierania umów o podwykonawstwo pomiędzy uczestnikami przetargu, jednakże trzeba mieć na względzie, że umowa o podwykonawstwo nie powinna polegać na kompleksowym wykonaniu przedmiotu zamówienia przez innego z wykonawców, którzy biorą udział w tym samym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, a tym samym, aby rola Wykonawcy miała ograniczyć się jedynie do działań organizacyjnych.
Przepisy prawa przewidują różnego rodzaju sankcje za takie działania wykonawców, począwszy od możliwości odrzucenia oferty przez zamawiającego, skończywszy na odpowiedzialności finansowej przedsiębiorców i karnej osób biorących udział w takich praktykach.
Jeżeli więc posiadasz jakiekolwiek wątpliwości co do podejmowanych czy też planowanych działań, rozważ czy nie należy skonsultować ich z prawnikiem, ponieważ jedynie w 2021 r. Prezes UOKiK wydał 5 decyzji w sprawie zmów przetargowych oraz wszczął 26 postępowań w tym zakresie.
